<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 36pt; line-height: normal;"><span lang="TK" style="font-size: 16pt; font-family: 'Times New Roman', serif; color: #0d0d0d;">2010-njy ýylda gurluşyk taslamalaryny amala aşyrmak üçin döredilen «TAMAAGRO» hojalyk jemgyýeti 2019-njy ýyldan himiýa önümleriniň, şol sanda digirlenen (granulirlenen) we suwuk NPK dökünleriniň, beýleki garyşyk dökünleriň, fungisidleriň we akarisidleriň önümçiligini ýola goýdy. Hojalyk jemgyýeti tarapyndan ýerli we daşary ýurt bazarlarynyň bu önümlere bolan uly isleglerini kanagatlandyrmak maksady bilen, Ahal welaýatynyň çäginde digirlenen we suwuk NPK dökünlerini öndürýän bölüm işe girizildi. Şeýle hem bellenen tertipde hasaba alnan TŞ 01771774-04-2020 kadalaşdyryjy resminama laýyklykda, ösümlikleri zyýan berijilerden goraýjy serişdäniň – kalsiý polisulfidiniň ergininiň (hekli-kükürtli erginiň) önümçiligini ýurdumyzda ilkinji bolup ýola goýdy.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 36pt; line-height: normal;"><span lang="TK" style="font-size: 16pt; font-family: 'Times New Roman', serif; color: #0d0d0d;">Kalsiý polisulfidiniň ergini konsentrirlenen görnüşde bolup, düzüminde az möçberde kalsiniň tiosulfidini (CaS2O3), kalsiniň sulfidini (CaSO3) we gipsi (CaSO4) saklaýar. Taýýar önümiň üljäniň reňkine meňzeş gyzyl, mämişi reňki we kükürtli wodorod ysy bolup, onuň dykyzlygy 1,15 g/sm3, wodorod görkezijisi (pH) 10,0 çenlidir.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 36pt; line-height: normal;"><span lang="TK" style="font-size: 16pt; font-family: 'Times New Roman', serif; color: #0d0d0d;">Kalsiý polisulfidiniň ergininiň düzümine ýerli çig mallar – hek hem-de kükürt girýär. Hekli-kükürtli erginiň adaty kükürtden aýratynlygy, onuň suwda oňat ereýänligidir hem-de zyýan berijilere garşy gös-göni täsir edýänligidir. Onuň suwdaky ergini ösümliklere sepilende, ol ösümligiň üstünde we toprakda dessine daşky gurşawa we janly organizmlere zyýansyz bolan maddalara — kalsiniň gidrookisine hem-de kükürde öwrülýär, şeýle hem ösümliklerdäki kesel dörediji patogen kömeleklere we zyýankeşlere aňsatlyk bilen aralaşýar. Kalsiý polisulfidiniň suwdaky ergini ösümlige sepilende, ösümlige we ondaky janly organizmlere güýçli täsir edýär. Ýagny, sepilen erginiň düzümindäki kükürt kömelegiň sporalaryna aralaşyp, olaryň öýjüklerindäki suwuk maddalarda ereýär we şol ýerdäki wodorod bilen birleşip, kükürtli wodorody emele getirýär.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 36pt; line-height: normal;"><span lang="TK" style="font-size: 16pt; font-family: 'Times New Roman', serif; color: #0d0d0d;">Kükürtli wodorod kömelegiň dem alyş fermenti bolan polifenoloksidazany dargadyp, bedendäki howa çalşygyny bozýar. Şeýle hem kömelege düşen kükürt bedeniň fermentleriniň düzümindäki sink, mis, marganes ýaly metallar bilen birleşip, sulfitleri emele getirýär. Olaryň hemmesi kömelekdäki madda çalşygynyň düýpli bozulmagyna getirýär.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 36pt; line-height: normal;"><span lang="TK" style="font-size: 16pt; font-family: 'Times New Roman', serif; color: #0d0d0d;">«TAMAAGRO» hojalyk jemgyýeti tarapyndan öndürilýän kalsiý polisulfidiniň ergini ýurdumyzyň toprak-howa şertlerinde oba hojalyk ekinleriniň we miweli baglaryň kesellerine hem-de zyýankeşlerine garşy ulanylyp görüldi. Alnan netijeleriň esasynda, bu ergini ekerançylykda we bagçylykda ulanmagyň usullary, kadalary, möwsümi işlenip düzüldi we önümçilige hödürlendi. Şeýle hem bu ergin Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň ýanyndaky ösümlikleri goramak baradaky serişdeleri hasaba almak boýunça döwlet iş toparynda bellenen tertipde hasaba alyndy.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 36pt; line-height: normal;"><span lang="TK" style="font-size: 16pt; font-family: 'Times New Roman', serif; color: #0d0d0d;">Kalsiý polisulfidiniň ergini almanyň, armydyň goturlama, poslama, monilioz, ýapraklaryň tegmili we akdüşme kesellerine; üzümiň antraknoz, oidium, serkosporoz we septorioz kesellerine; erigiň, üljäniň, garalynyň akdüşme, serkosporoz, klýasterosporioz we monilioz kesellerine; hyýaryň, ýertudananyň akdüşme we antraknoz kesellerine; noýbanyň, nohudyň, mäşiň we şugundyryň akdüşme we poslama kesellerine; şeýle hem ähli ösümlikleriň kerepli, bag, miwe we beýleki ösümlik sakyrtgalaryna garşy ulanylýar.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 36pt; line-height: normal;"><span lang="TK" style="font-size: 16pt; font-family: 'Times New Roman', serif; color: #0d0d0d;">Kalsiý polisulfidiniň erginini miweli baglara güýzde, ýapraklar gaçandan soň we ýazda, agaçlar pyntyklamazdan öň, şeýle hem gülländen soň; bakja, bezeg ösümliklerine güllemezden öň we soňra 10-14 günden soň; ähli ösümlikleriň zyýankeşlerine garşy bolsa, zyýankeş ýüze çykanda ýa-da öňüni alyş çäresi hökmünde güýzde we ýazda ulanmak maslahat berilýär. Kalsiý polisulfidiniň suwdaky ergini ulanylanda, onuň işjeňligine ýylylygyň uly täsir edýändigini göz öňünde tutmalydyr. Sebäbi, kükürtli wodorodyň emele gelmegi we kükürdiň fungisid häsiýeti (kesellere garşy) hem-de akarisid we insektisiz häsiýeti (sakyrtgalara we beýleki mör-möjeklere garşy) temperatura baglydyr.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 36pt; line-height: normal;"><span lang="TK" style="font-size: 16pt; font-family: 'Times New Roman', serif; color: #0d0d0d;">Kalsiý polisulfidiniň ergini bilen iş salşylanda, şahsy gorag eşikleri (ellikler, gorag äýnekleri, kombinizon, agyz-burun örtükleri) ulanylmalydyr. Taýýarlanan ergin derä düşende, ol ýeri dessine arassa suw bilen ýuwmaly. Kalsiý polisulfidiniň ergini bellenilen möhletlere we kadalara laýyklykda, ekinleriň we miweli baglaryň hasyllylygyna ýaramaz täsir edýän kesel dörediji kömeleklere, zyýankeş mör-möjeklere we sakyrtgalara garşy ulanylan ýagdaýynda, bu zyýan berijileriň köpçülikleýin ýüze çykmagynyň öňüni almaga ýardam berer.</span></p>
